In samenwerking met
Cursus Slootsafari
De 330.000 km aan sloten en ontelbare poeltjes die Nederland rijk is staan onder druk. Vervuiling en verdroging bedreigen de langzaam stromende en stilstaande waterlichamen die een thuis bieden voor een gigantische lijst aan bijzondere en kenmerkende soorten. Van vissen en bootsmannetjes tot aan oeverflora en beschermde salamanders. De waterkwaliteit van slootjes en poeltjes kan snel achteruitgaan, wat allerlei effecten heeft op de biodiversiteit in en rond het water. Ook invasieve rivierkreeften kunnen zorgen voor een slagveld. In deze cursus duiken we in de Nederlandse sloot- en poelecosystemen: welke soorten planten en dieren kan je er aantreffen, en welke soorten zijn een indicatie voor een slechte of juist goede waterkwaliteit?
Ecosysteemfuncties en bedreiging
Wat is een sloot eigenlijk, en hoe gaat het met de sloten van Nederland? De cursus start met een korte introductie over sloten en hun rol in de Nederlandse natuur. Ook poelen worden belicht, met de overeenkomsten en verschillen. Daarna worden de meest voorkomende gevaren voor deze bijzondere ecosystemen behandeld. Hierbij worden de effecten op de lokale biodiversiteit in en rond het water meegenomen. Advies over mogelijkheden voor het wegnemen van deze gevaren zal worden gegeven. Concrete beheermaatregelen zullen daarbij zijdelings aan bod komen, maar deze vormen niet de kern van de cursusdag.
Herkenning en determinatie sloot-biodiversiteit
Wat zwemt en groeit er in de sloot? Om een beeld te krijgen van het leven onder water, is het noodzakelijk om eerst kennis te maken met de hoofdgroepen van planten en dieren die je tegen kan komen in de Nederlandse sloten en poelen. Hierbij besteden we extra aandacht aan hun ecologie. Ook de wettelijk beschermde soorten (Rode lijst en Omgevingswet) worden belicht. Tenslotte komen ook niet-inheemse soorten die onze slootjes en poeltjes nu hun thuis hebben gemaakt aan bod. Vangst- en onderzoeksmethodes zullen worden besproken, met nadruk op de fauna.
Indicatorsoorten en slootkwaliteit
Een unieke eigenschap van sloten is dat de aanwezige soorten een indicatie kunnen zijn voor de gezondheid van het hele ecosysteem. Deze zogenaamde “indicatorsoorten” kunnen alleen leven onder bepaalde milieuomstandigheden die kenmerkend zijn voor gezonde of juist ongezonde slootjes. Herkenning van deze soorten is cruciaal in het bepalen van de slootkwaliteit. Ook voor poelen geven die een indicatie. Tijdens de cursus zullen we ons voornamelijk focussen op de soorten die bewezen zijn een indicatiewaarde te hebben voor bepaalde milieuomstandigheden (bijv. de flora benoemd in het mijnoeverplanten project van Naturalis, de macrofauna lijsten die gebruikt worden voor de slootjesdagen en andere monitoringsprojecten door o.a. STOWA en Kennisimpuls Waterkwaliteit).
Veldbezoek slootsafari
De cursus sluit af met een veldbezoek, in de vorm van een slootsafari. We vertalen theorie naar praktijk door – uitgerust met schepnetten, loepen, en een macrofotografie opstelling – te gaan zoeken naar de behandelde flora en fauna, om zo de gezondheid van een sloot in kaart te leren brengen.
Na deze cursus slootsafari heeft u
Deze cursus bestaat uit
- Een dag met eerst binnen presentaties en opdrachten en in de middag een excursie naar buiten
- Basiskennis over herkenning en ecologie van in de sloot en poelen voorkomende flora en fauna
- Herkenning van indicatorsoorten en het gebruik hiervan
- Een slootsafari opdracht voor na de dag, om zo de kennis bij te houden
Benodigde basiskennis
Er is geen basiskennis noodzakelijk.
Cursusdatum en locatie
- Nieuwegein op 16 september 2025
Deze cursus kan ook in-company georganiseerd worden, tussen april en eind september.
Geschikte combinaties
Deze cursus past goed bij andere cursussen die zijn gericht op natuurbeheer, vooral heidebeheer. Zie ook de pagina met opleidingen.
Docent
